به نام خداوند مهربان
دوستان عزیزم سلام،
امیدوارم حالتان عالی باشد. من علیرضا تاج‌آبادی هستم و خداوند را سپاسگزارم بابت این لحظه‌ای که فرصت دارم در کنار شما عزیزان باشم.
خیلی خوشحالم که امروز وارد صفحه چهارم قرآن شدیم.
هدف ما از مطالعه قرآن چیست؟ هدف این است که قوانین موفقیت، قوانین جهان هستی، و قوانین خوشبختی و سعادت را از این کتاب پیدا کنیم، درک کنیم، و بفهمیم که خداوند از ما چه می‌خواهد.
خداوند قوانین موفقیت را چگونه طراحی کرده است؟
اگر بخواهم انسانی خوشبخت، سعادتمند، و موفق باشم، اگر بخواهم اهدافم را در زندگی تیک بزنم، روابط خوبی داشته باشم، ثروتمند شوم، نعمت و برکت فراوان داشته باشم، و آرامش را تجربه کنم، چطور باید زندگی‌ام را از منظر خداوند بچینم؟
در بازار کتاب‌های زیادی در زمینه موفقیت وجود دارد:
اما من با یک دیدگاه متفاوت به قرآن نگاه کردم. با خودم گفتم:
اگر این کتاب ادعا می‌کند که می‌تواند انسان را به خوشبختی برساند و ما را به سعادت هدایت کند، پس قوانین موفقیت هم باید در این کتاب باشد.
با این دیدگاه، شروع به مطالعه قرآن کردم. از همان روزهای اول، اتفاقات خوبی را در زندگی‌ام تجربه کردم:
حتی قانون جذب را هم در آیه‌های قرآن پیدا کردم.
خیلی جالب بود که این قانون در بسیاری از آیه‌ها به وضوح دیده می‌شود، گویی خداوند قوانین موفقیت را برای ما لیست کرده است.
دوستان عزیز،
من اصلاً علاقه‌ای به تبلیغ مذهب یا دین خاصی ندارم. عقیده‌ام این است که اگر یک روش درست باشد، خودش تبلیغ خودش را خواهد کرد.
من نه انسان مذهبی بودم، نه هستم، و نه خواهم بود.
هدفم از مطالعه قرآن فقط این است که قوانین جهان هستی را از زبان خداوند بشنوم.
می‌خواهم ببینم این کتاب چگونه می‌تواند ما را در مسیر سعادت، خوشبختی، و موفقیت یاری کند.
قرار است آیه ۱۷ سوره بقره تا آیه ۲۴، یعنی صفحه چهارم قرآن کریم، را با هم مطالعه و بررسی کنیم. خداوند در آیه هفدهم می‌فرماید:
مَثَلُهُمْ كَمَثَلِ الَّذِي اسْتَوْقَدَ نَارًا فَلَمَّا أَضَاءَتْ مَا حَوْلَهُ ذَهَبَ اللَّهُ بِنُورِهِمْ وَتَرَكَهُمْ فِي ظُلُمَاتٍ لَّا يُبْصِرُونَ ﴿١٧﴾
“مثل آنان همچون مثل کسانی است که آتشی افروختند و چون پیرامون آنان را روشنایی داد، خدا نورشان را برد و در میان تاریکی‌هایی که نمی‌بینند، رهایشان کرد.”
اول از همه، خداوند در اینجا می‌گوید: “مثل آنان…”
سوال این است که “آنان” چه کسانی هستند؟
خداوند در این آیه درباره افرادی صحبت می‌کند که در صفحه قبل به آن‌ها اشاره شده بود.
صفحه قبل به ویژگی‌های افراد منافق پرداخته بود:
اما وقتی تنها می‌شوید و در خلوت خود هستید، احساسات شکرگزاری را فراموش کنید یا قوانین موفقیت را رعایت نکنید.
خداوند در صفحه قبل از افرادی صحبت کرد که می‌گویند:
“آمنا بالله” (ما ایمان آورده‌ایم.)
اما وقتی تنها می‌شوند یا در جمع شیطان‌های خود قرار می‌گیرند، مومنان را مسخره می‌کنند.
“وإذا لقوا الذين آمنوا قالوا آمنا وإذا خلوا إلى شياطينهم قالوا إنا معكم إنما نحن مستهزئون”
“و چون با کسانی که ایمان آورده‌اند، برخورد می‌کنند، می‌گویند ما ایمان آوردیم و چون با شیطان‌های خود خلوت می‌کنند، می‌گویند ما با شماییم، ما فقط مسخره می‌کنیم.”
خداوند در ادامه می‌فرماید:
“الله يستهزئ بهم ويمدهم في طغيانهم يعمهون”
“خدا آنان را مسخره می‌کند و در طغیانشان رهایشان می‌سازد تا سرگردان شوند.”
خداوند مثال افرادی را می‌زند که گمراهی را به بهای هدایت خریدند:
“أولئك الذين اشتروا الضلالة بالهدى فما ربحت تجارتهم وما كانوا مهتدين”
“آنان کسانی هستند که گمراهی را به بهای هدایت خریدند، اما تجارتشان سود نکرد و هدایت یافته نبودند.”
خب دوستان، در ادامه تحلیل صفحه چهارم قرآن کریم، خداوند در این آیات به افراد کافر و ویژگی‌های آن‌ها اشاره می‌کند.
کافر به معنای کسی است که حقیقت را می‌داند، اما بر آن پرده می‌گذارد. یعنی:
همچنین، خداوند درباره افراد دورو و افرادی که گمراهی را انتخاب کرده‌اند صحبت می‌کند. این افراد به‌جای انتخاب مسیر هدایت، مسیر اشتباه را برگزیده‌اند.
خداوند در این آیه زندگی آن‌ها را به افرادی تشبیه می‌کند که آتشی افروخته‌اند.
“مثلهم كمثل الذي استوقد نارًا فلما أضاءت ما حوله ذهب الله بنورهم وتركهم في ظلمات لا يبصرون”
“مثل آنان همچون کسانی است که آتشی افروختند، و چون پیرامونشان را روشن کرد، خدا نورشان را برد و در تاریکی‌هایی که نمی‌بینند، رهایشان کرد.”
بچه‌ها، اینجا یک نکته خیلی قشنگ را متوجه می‌شویم:
وقتی می‌خواهیم یک آیه از قرآن را مطالعه کنیم، باید قبل و بعد آن را هم بخوانیم.
خیلی‌ها ممکن است به اشتباه یک آیه را جدا کنند و بدون توجه به متن قبل و بعد آن، نتیجه‌گیری کنند. اما قرآن یک کتاب به‌هم‌پیوسته است.
برای درک کامل آیات، باید:
قرآن کتابی است که در بسیاری از جاها:
بنابراین، برای فهم درست آیات قرآن، نمی‌توان فقط یک آیه یا دو آیه را جدا خواند و نتیجه‌گیری کرد. بلکه باید موضوع را به صورت کامل بررسی کنیم.
خب دوستان، خداوند در این آیه می‌فرماید:
“مثلهم كمثل الذي استوقد نارًا فلما أضاءت ما حوله ذهب الله بنورهم وتركهم في ظلمات لا يبصرون”
“مثل آنان همچون مثل کسانی است که آتشی افروختند، و چون پیرامون آن‌ها را روشن کرد، خدا نورشان را برد و در میان تاریکی‌هایی که نمی‌بینند، رهایشان کرد.”
قبل از اینکه به مفهوم این آیه بپردازیم، اجازه بدهید یک حقیقت مهم درباره قرآن را با شما در میان بگذارم:
بچه‌ها، قرآن زیاد از جملات تمثیلی استفاده می‌کند.
یعنی انگار قرآن یک کتاب تصویری است که برای آموزش مفاهیم، زیاد مثال می‌زند و تصاویری ذهنی را به نمایش می‌گذارد.
یک مثال بزنم:
فرض کنید یک معلم برای اینکه مفهومی را بهتر به شاگردانش آموزش دهد، یک نقاشی می‌کشد یا فیلمی پخش می‌کند. این روش باعث می‌شود افراد بتوانند مفهوم را تجسم و بهتر درک کنند. خداوند نیز در قرآن از این روش استفاده می‌کند:
این ویژگی قرآن است که باعث می‌شود مغز انسان بتواند قوانین و مفاهیم را بهتر درک کند.
خیلی از افراد به اشتباه فکر می‌کنند که تمام این مثال‌ها به معنای واقعی کلمه هستند. مثلاً:
اما این مثال‌ها برای تصویرسازی هستند. خداوند می‌خواهد:
وقتی خداوند از آتش جهنم صحبت می‌کند، در واقع می‌خواهد رنج‌های ناشی از حسادت، ترس، اضطراب و اعمال اشتباه را به ما نشان دهد.
قبول دارید که همین احساسات منفی چقدر می‌توانند برای ما عذاب‌آور باشند؟
وقتی خداوند از بهشت و رودهای عسل و شیر صحبت می‌کند، در واقع می‌خواهد تصویری زیبا از نتایج خوشبختی و لذت‌های ناشی از انجام کار درست به ما نشان دهد.
خداوند با این تمثیل‌ها می‌خواهد:
دوستان عزیز، می‌خواهم به شما بگویم که زبان قرآن، یک زبان تمثیلی است.
خیلی جاها، وقتی قرآن از آتش، رودخانه، بهشت، درخت، یا دیگر نمادها صحبت می‌کند، در واقع می‌خواهد یک تصویر ذهنی را به نمایش بگذارد.
وقتی قرآن از تصاویر رنج‌آور صحبت می‌کند، این تصاویر می‌توانند نشان‌دهنده زندگی توأم با استرس، اضطراب، ناامیدی، حسرت و حسادت باشند. این نوع زندگی، نتیجه اعمال اشتباه انسان است.
از طرف دیگر، وقتی قرآن درباره نتایج کار درست صحبت می‌کند، نقاشی‌هایی از لذت، خوشبختی، سلامتی، نعمت و زیبایی را به نمایش می‌گذارد. این تصاویر می‌خواهند به ما نشان دهند که نتیجه کار درست، یک زندگی سرشار از آرامش و برکت است.
هر آنچه ما در زندگی تجربه می‌کنیم، نتیجه اعمال خودمان است.
قرآن نمی‌خواهد به ما بگوید که:
بلکه این‌ها تمثیل‌هایی هستند که:
این تصاویر ذهنی باعث می‌شوند:
وقتی به این تمثیل‌ها دقت می‌کنیم، درک ما از مفاهیم قرآن بالاتر و عمیق‌تر می‌شود.
این روش قرآن برای آموزش، بسیار زیباست و باعث می‌شود قوانین جهان هستی و نتایج اعمالمان را بهتر بفهمیم.
دوستان عزیز، در این آیه خداوند می‌فرماید:
“مثلهم كمثل الذي استوقد نارًا فلما أضاءت ما حوله ذهب الله بنورهم وتركهم في ظلمات لا يبصرون”
“مثل آنان همچون مثل کسانی است که آتشی افروختند، و چون پیرامون آن‌ها را روشن کرد، خدا نورشان را برد و در میان تاریکی‌هایی که نمی‌بینند، رهایشان کرد.”
خداوند اینجا به چه کسانی اشاره می‌کند؟
مثل کسانی که گمراهی را به بهای هدایت خریدند.
افرادی که مسیر گمراهی را انتخاب می‌کنند، کسانی هستند که:
هدایت خداوند همان راه مستقیم است؛ راه کسانی که خداوند به آن‌ها نعمت، ثروت، برکت، سلامتی، ارتباطات خوب، و تمام نعمت‌های زندگی را عطا کرده است.
اما کسانی که گمراهی را انتخاب می‌کنند، به این هدایت‌ها توجه نمی‌کنند. خداوند می‌فرماید:
“مثل آنان همچون مثل کسانی است که آتشی افروختند.”
این افراد آتشی روشن می‌کنند، یعنی شاید برای مدتی کوتاه اوضاع زندگی‌شان خوب شود.
اما خداوند می‌فرماید:
“خدا نورشان را برد.”
چرا؟
چون این افراد در مسیر اشتباه قرار دارند.
تاریکی همان گمراهی است.
این افراد می‌دانند چه کاری درست است، اما انجامش نمی‌دهند.
خداوند به آن‌ها الهام کرده است که:
اما آن‌ها می‌گویند:
“نه، بگذار چند روزی خوش باشم.”
چرا این اتفاق می‌افتد؟
چون برای موفقیت پایدار باید:
خداوند قوانینی را در جهان هستی قرار داده است. اگر به این قوانین عمل کنیم، موفقیت، خوشبختی، و آرامش پایدار وارد زندگی‌مان خواهد شد.
خداوند در آیه هجدهم می‌فرماید:
“صم بكم عمي فهم لا يرجعون”
“کرند، لالند، و کورند، بنابراین باز نمی‌گردند.”
این آیه درباره افرادی صحبت می‌کند که گمراهی را انتخاب کرده‌اند.
کرند یعنی به ندای قلبشان گوش نمی‌دهند.
بچه‌ها، هدایت‌های خداوند از جوانب مختلف به ما می‌رسد:
اما خداوند درباره این افراد می‌گوید:
“کرند.”
این یعنی آن‌ها این هدایت‌ها را نمی‌شنوند.
مثلاً:
لال بودن در اینجا به این معناست که:
مثلاً می‌گویند:
این افراد زیبایی‌های خداوند را نمی‌بینند و هرگز از نعمت‌ها و فرصت‌هایی که خداوند به آن‌ها داده، سپاسگزار نیستند.
کور بودن یعنی این افراد:
خداوند می‌فرماید که این افراد، به دلیل انتخاب مسیر گمراهی:
این آیه به ما یادآوری می‌کند که:
خداوند در ادامه می‌فرماید:
“فهم لا يرجعون”
“بنابراین برنمی‌گردند.”
این آیه درباره کسانی است که می‌خواهند زندگی خود را تغییر دهند، اما دائماً در حال غر زدن و شکایت کردن هستند. به همین دلیل، هرچقدر هم به آن‌ها بگویی مسیر درست چیست، برنمی‌گردند.
مثلاً کسی را تصور کنید که سال‌ها در یک شغل مشغول به کار است و از شرایط شغلی‌اش ناراضی است. خداوند به قلب او الهام می‌کند و می‌گوید: “فلان فرصت برای تو وجود دارد، برو با فلانی تماس بگیر، این اقدام را انجام بده.” اما او هیچ اقدامی نمی‌کند. شاید سال‌ها یک ایده برای کار جدید در ذهنش داشته باشد، بقیه به او پیشنهاد داده باشند، ولی باز هم کاری انجام نمی‌دهد.
چنین افرادی انگار فرصت‌ها را نمی‌بینند. آن‌ها در مسیر گمراهی هستند و به هدایت قلبی خود گوش نمی‌دهند. علاقه‌شان به یک مسیر خاص را نادیده می‌گیرند و به آن توجهی نمی‌کنند. مثلاً کسی که به کاری علاقه‌مند است اما در شغلی دیگر مشغول است، ممکن است بگوید: “درسته که به آن کار علاقه دارم، ولی الان از اینجا درآمد دارم. اگر این کار را ترک کنم، از کجا درآمد داشته باشم؟” چنین فردی چشمش به بنده خداست، نه به خداوند. او باور ندارد که اگر وارد مسیر علاقه‌اش شود، خداوند می‌تواند ثروت، برکت و نعمت را وارد زندگی‌اش کند.
این افراد به هدایت‌های خداوند گوش نمی‌دهند، چون می‌ترسند، شجاعت اقدام کردن ندارند و فکر می‌کنند اگر کاری را ترک کنند، چیزی بهتر جایگزین نمی‌شود. در نتیجه، خداوند می‌فرماید: “بنابراین برنمی‌گردند.” آن‌ها به راه هدایت، مسیر خوشبختی و مسیر آسانی باز نمی‌گردند.
اگر می‌خواهید به مسیر خوشبختی و هدایت بازگردید، به ندای قلب خود گوش دهید، به هدایت‌های خداوند اعتماد کنید و پا روی ترس‌های خود بگذارید. باور داشته باشید که اگر وارد مسیر علاقه‌تان شوید و به الهام‌های خداوند عمل کنید، ثروت و برکت وارد زندگی‌تان خواهد شد.
خب دوستان، بریم سراغ آیه بعدی:
“أو كصيب من السماء فيه ظلمات ورعد وبرق يجعلون أصابعهم في آذانهم من الصواعق حذر الموت والله محيط بالكافرين”
“یا همچون بارانی شدید از آسمان که در آن تاریکی‌ها و رعد و برقی است، انگشتان خود را از بیم مرگ در گوش‌هایشان می‌گذارند، ولی خداوند بر کافران احاطه دارد.”
در این آیه، خداوند دوباره با استفاده از یک تمثیل زیبا، تصویری را به نمایش می‌گذارد که نشان‌دهنده وضعیت کسانی است که گمراهی را انتخاب کرده‌اند.
این افراد همان کسانی هستند که:
خداوند می‌فرماید که زندگی این افراد، یا مانند کسانی است که در معرض رگباری از آسمان قرار گرفته‌اند.
اما این افراد چه واکنشی نشان می‌دهند؟
خداوند می‌فرماید:
“یجعلون أصابعهم في آذانهم من الصواعق حذر الموت.”
آن‌ها انگشتان خود را در گوش‌هایشان می‌گذارند، چرا؟
این افراد انگار خودشان را به نفهمیدن می‌زنند.
خداوند در این آیه دوباره با یک تمثیل زیبا به ما نشان می‌دهد که:
به زبان ساده، هیچ‌کس نمی‌تواند از قوانین خداوند یا نتیجه اعمال خود فرار کند.
خیلی از افراد ممکن است بگویند:
“من قوانین موفقیت را می‌شناسم، حالا اگر یک بار، دوبار بنشینم غر بزنم یا گله و شکایت کنم، یا اخبار ببینم، یا با همسرم درباره نازیبایی‌ها صحبت کنم، مگر چه می‌شود؟”
اما بچه‌ها، انگار همین افراد می‌خواهند برای لحظه‌ای قوانین را دور بزنند. انگار می‌خواهند انگشت در گوش‌هایشان بگذارند و به هشدارهای خداوند توجه نکنند. خداوند به آن‌ها می‌گوید:
“آقا جان، این مسیر را برو. این قدم بعدی است. تماس بگیر. این کار را انجام بده.”
اما می‌گویند:
“نه، من نمی‌شنوم. نمی‌خواهم فلان کار را انجام بدهم.”
انگار خودشان را به نفهمیدن می‌زنند.
خیلی از افراد مثل همین مثال هستند. کسی که خودش را به خواب زده، نمی‌شود بیدارش کرد.
آن‌ها فکر می‌کنند که اگر انگشت در گوش‌هایشان بگذارند، دیگر نتایج اعمال اشتباهشان را نمی‌بینند.
اما خداوند در ادامه می‌فرماید:
“والله محيط بالكافرين.”
“و خداوند بر کافران احاطه دارد.”
کافرانی که خداوند در این آیه به آن‌ها اشاره می‌کند، همان‌هایی هستند که:
خداوند می‌فرماید:
“تو نمی‌توانی قوانین را دور بزنی.”
مثلاً:
این یک قانون است.
چرا؟ چون این یک قانون است:
“به هر آنچه باور داشته باشی و تمرکز کنی، همان وارد زندگی‌ات می‌شود.”
اگر در مسیر اشتباه قرار بگیری، هیچ‌وقت آن وعده‌هایی که خداوند داده است، مثل ثروت، نعمت، و رزق بی‌حساب، را تجربه نخواهی کرد.
خداوند می‌فرماید:
“والله محيط بالكافرين.”
یعنی خداوند بر کافران و قوانین جهان هستی احاطه دارد.
این قوانین بر همه مردم احاطه دارند و هیچ‌کس نمی‌تواند از آن‌ها فرار کند.
هدف ما این است که:
وقتی این قوانین را در زندگی‌مان به کار بگیریم، می‌توانیم به خوشبختی و سعادت برسیم.
خب دوستان، بریم سراغ آیه بیستم از سوره بقره:
“يكاد البرق يخطف أبصارهم كلما أضاء لهم مشوا فيه وإذا أظلم عليهم قاموا ولو شاء الله لذهب بسمعهم وأبصارهم إن الله على كل شيء قدير”
“نزدیک است که برق چشمانشان را برباید. هرگاه بر آنان روشنی بخشد، در آن گام زنند و چون راهشان تاریک شود، بایستند. و اگر خدا می‌خواست، شنوایی و بینایی‌شان را می‌گرفت، که خداوند بر هر چیزی تواناست.”
این آیه، تصویری از زندگی کسانی است که در مسیر گمراهی هستند، اما خداوند می‌خواهد آن‌ها را هدایت کند.
خداوند می‌فرماید:
“نزدیک است که برق چشمانشان را برباید.”
این بخش برای من خیلی جالب بود. انگار خداوند می‌خواهد بگوید که:
“ما اینقدر تلاش می‌کنیم آن‌ها را هدایت کنیم که این نور هدایت نزدیک است چشمانشان را برباید.”
خداوند برای هدایت این افراد، از روش‌های مختلف استفاده می‌کند:
خداوند از همه این راه‌ها برای روشن کردن مسیر زندگی آن‌ها استفاده می‌کند.
اما این افراد چگونه واکنش نشان می‌دهند؟
خداوند می‌فرماید:
“هرگاه بر آنان روشنایی بخشد، در آن گام زنند.”
یعنی هر وقت خداوند مسیری را برایشان روشن می‌کند، قدم کوچکی برمی‌دارند.
ولی به محض اینکه:
“راهشان تاریک شود، می‌ایستند.”
یعنی وقتی به یک چالش، مشکل، یا شرایط سخت برخورد می‌کنند، متوقف می‌شوند.
خداوند اینقدر هدایت و روشنایی به زندگی این افراد می‌آورد که نزدیک است برق این نور چشمانشان را برباید.
اما:
در پایان آیه، خداوند می‌فرماید:
“و اگر خدا می‌خواست، شنوایی و بینایی‌شان را می‌گرفت.”
یعنی خداوند این توانایی را دارد که کاملاً آن‌ها را از شنوایی و بینایی هدایت محروم کند.
اما این کار را نمی‌کند، چون خداوند می‌خواهد به آن‌ها فرصت بدهد تا مسیر درست را پیدا کنند.
“إن الله على كل شيء قدير.”
“خداوند بر هر چیزی تواناست.”
گاهی در مسیر زندگی، چالش‌هایی به وجود می‌آید. مثلاً:
خداوند می‌فرماید:
“هرگاه راهشان تاریک شود، می‌ایستند.”
چقدر از انسان‌ها اینگونه‌اند؟
مثلاً یک جوان تصمیم می‌گیرد وزن کم کند. او یک روز، دو روز، یا حتی یک هفته با انرژی و انگیزه به باشگاه می‌رود. خداوند او را هدایت کرده و وارد این مسیر شده است. اما روز چهارم یا پنجم که بدنش کمی درد می‌گیرد یا بی‌حوصلگی سراغش می‌آید، متوقف می‌شود و دیگر ادامه نمی‌دهد.
در مسیر کسب‌وکار هم همینطور است. کسی تصمیم می‌گیرد در کنار شغل فعلی‌اش، یک کار جدید راه‌اندازی کند.
خداوند در این آیه می‌فرماید:
“و اگر خدا می‌خواست، شنوایی و بینایی‌شان را می‌گرفت.”
این یعنی خداوند می‌توانست ابزارهای هدایت آن‌ها را از آن‌ها بگیرد.
شنوایی و بینایی، ابزارهای هدایت هستند.
اگر این ابزارها از کسی گرفته شود، دیگر نمی‌تواند هدایت خداوند را ببیند یا بشنود.
وقتی می‌گوییم “إن شاء الله” (اگر خدا بخواهد)، به این معنی است که نتیجه اعمال خود ماست.
خدا برای ما چیزی نمی‌خواهد. هر نتیجه‌ای که می‌بینیم، حاصل اعمال خود ماست.
پس وقتی می‌گوییم “إن شاء الله” یعنی در راستای نتیجه اعمال خودمان است.
اگر کسی به هدایت خداوند توجه نکند، ممکن است این ابزارها (شنوایی و بینایی) از او گرفته شود.
مثلاً:
این افراد دیگر به هدایت خداوند توجه نمی‌کنند و متوقف می‌شوند.
خداوند می‌فرماید:
“و اگر خدا می‌خواست، شنوایی و بینایی‌شان را می‌گرفت.”
این یعنی اگر شما هدایت را نپذیرید و توجه نکنید، ابزارهای هدایت از شما گرفته می‌شود.
این آیه به ما می‌گوید که:
بچه‌ها، اینجا وقتی خداوند می‌فرماید:
“و اگر خدا می‌خواست، شنوایی و بینایی‌شان را می‌گرفت”،
یعنی شنوایی و بینایی هدایت می‌تواند از انسان گرفته شود.
چقدر از افرادی را دیده‌ایم که دیگر در مسیر هدایت نیستند؟
خداوند می‌فرماید که اگر کسی زیاد در مسیر گمراهی باشد و به هدایت توجه نکند، کم‌کم شنوایی و بینایی‌اش از او گرفته می‌شود.
مثلاً:
اما به دلیل باورهای نادرست، نتوانسته کسب‌وکارش را به نتیجه برساند. حالا وقتی خداوند به او وعده رزق و روزی می‌دهد، او می‌گوید:
“نه بابا، دیگر نمی‌شود! آن موقع نشد، الان هم نمی‌شود.”
او باور دارد که:
این افراد دیگر هدایت را نمی‌پذیرند، نمی‌بینند و نمی‌شنوند.
به همین دلیل است که اگر ما:
کم‌کم ممکن است ابزارهای هدایت ما گرفته شود.
مثلاً:
این همان زمانی است که شنوایی و بینایی هدایت از ما گرفته می‌شود.
گاهی فردی به دلیل باورهای اشتباه یا قدم گذاشتن در مسیر نادرست، برای مدتی تلاش می‌کند اما نتیجه نمی‌گیرد.
مثلاً:
حالا یک ماه یا دو ماه بعد، وقتی یک پیشنهاد جدید به او می‌شود، می‌گوید:
“نه، من دیگر نیستم. من دیگر نمی‌خواهم.”
این دقیقاً نشانه بارز این است که اگر کسی زیاد در مسیر اشتباه قدم بردارد، ابزارهای هدایت، یعنی شنوایی و بینایی، از او گرفته می‌شود.
اگر کسی برای مدتی به هدایت توجه نکند، شرایطی پیش می‌آید که دیگر فرصت‌ها را نمی‌بیند.
مثلاً:
این فرصت‌ها جلوی چشم اوست، اما دیگر آن‌ها را نمی‌بیند.
چرا؟
چون ابزارهای هدایت، یعنی شنوایی و بینایی، از او گرفته شده‌اند.
باید مواظب باشیم که در مسیر اشتباه زیاد قدم برنداریم.
اما مهم این است که به مسیر درست برگردیم.
چرا؟
چون اگر زیاد در مسیر اشتباه و گمراهی بمانیم، ممکن است:
هر وقت خداوند مسیرت را روشن کرد، قدم بردار.
اگر در جایی، مسیر تاریک شد، چالش یا مسئله‌ای به وجود آمد:
دوباره حرکت کن، دوباره عمل کن، و دوباره ادامه بده.
وقتی مسیرت تاریک می‌شود، ناامید نشو و سپاسگزار خداوند باش.
این نکته بسیار مهم است:
خداوند در ادامه می‌فرماید:
“و لو شاء الله لذهب بسمعهم وأبصارهم إن الله على كل شيء قدير”
یعنی اگر خدا می‌خواست، شنوایی و بینایی‌شان را می‌گرفت. خداوند بر همه چیز تواناست.
این آیه نشان می‌دهد که قوانین جهان هستی و کائنات تحت فرمان خداوند است و بر همه چیز احاطه دارد. تو نمی‌توانی این قوانین را دور بزنی، چون خداوند می‌فرماید:
“إِنَّ اللَّهَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ.”
بریم سراغ آیه بیست و یکم:
“يَا أَيُّهَا النَّاسُ اعْبُدُوا رَبَّكُمُ الَّذِي خَلَقَكُمْ وَالَّذِينَ مِنْ قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ”
خداوند در این آیه به همه مردم خطاب می‌کند و می‌گوید: “ای مردم، پروردگارتان را که شما و کسانی که پیش از شما بودند آفریده است، پرستش کنید. باشد که به تقوا گرایید.”
اینجا خداوند نمی‌گوید “ای مسلمانان” یا “ای مردم عربستان” یا “ای قوم خاص”. خطاب به همه مردم جهان است. پروردگاری که همه ما را آفریده، کسانی که قبل از ما بودند را آفریده، و فرمانروای کل جهان هستی است. خداوند می‌فرماید که او را بپرستید.
در ادامه خداوند هدف از این پرستش را بیان می‌کند: “لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ” یعنی باشد که به تقوا گرایید. تقوا به معنای حفاظت از خود در برابر اشتباهات و خطاهاست. تقوا یعنی کنترل ذهن، رفتار و جسم. یعنی مراقبت از خود برای جلوگیری از نتایج اشتباه.
خداوند می‌خواهد بگوید که شما دارای اراده و قدرت تفکر هستید. می‌توانید کار درست انجام دهید یا اشتباه کنید. اما هدف خلقت این است که به تقوا برسید و از خود مراقبت کنید. تقوا به معنای ترس نیست، بلکه به معنای توانایی کنترل خود و هدایت خود به مسیر درست است.
خوب، توی آیه بعد بریم گوش کنیم:
“الَّذِي جَعَلَ لَكُمُ الْأَرْضَ فِرَاشًا وَالسَّمَاءَ بِنَاءً وَأَنْزَلَ مِنَ السَّمَاءِ مَاءً فَأَخْرَجَ بِهِ مِنَ الثَّمَرَاتِ رِزْقًا لَكُمْ فَلَا تَجْعَلُوا لِلَّهِ أَنْدَادًا وَأَنْتُمْ تَعْلَمُونَ”
خداوند می‌فرماید:
“الَّذِي جَعَلَ لَكُمُ الْأَرْضَ فِرَاشًا”
یعنی همان خدایی که زمین را برای شما فرشی قرار داد.
“فِرَاش” به معنای یک محل نرم، آرام و خوب است.
خداوند می‌گوید که زمین را برای شما آفرید تا بتوانید به راحتی زندگی کنید.
“وَالسَّمَاءَ بِنَاءً”
و آسمان را به عنوان یک بنای مستحکم آفرید.
“وَأَنْزَلَ مِنَ السَّمَاءِ مَاءً”
و از آسمان آبی فرستاد.
“فَأَخْرَجَ بِهِ مِنَ الثَّمَرَاتِ رِزْقًا لَكُمْ”
و به واسطه آن آب، از میوه‌ها رزقی برای شما بیرون آورد.
خداوند در این آیه می‌فرماید که زمین را به گونه‌ای قرار داده که برای زندگی شما مناسب باشد. “فِرَاش” نشان می‌دهد که زمین محلی آرام و نرم برای سکونت انسان است.
در ادامه، خداوند به آسمان اشاره می‌کند و می‌فرماید که آن را بنایی محکم قرار داد. سپس می‌گوید که از آسمان آبی فرستاد و به واسطه این آب، میوه‌ها و رزقی برای شما به وجود آورد.
این نکته خیلی جالب است که خداوند به آغاز حیات اشاره می‌کند. می‌فرماید:
می‌گوید که رزق و روزی شما از طریق میوه‌ها و گیاهانی است که به واسطه این آب ایجاد شده‌اند.
این می‌تواند نشانه‌ای از اعجاز علمی قرآن باشد، چون این نکات در ۱۴۰۰ سال پیش، درک عمیقی از چگونگی آغاز حیات را نشان می‌دهد.
و در ادامه خداوند می‌فرماید:
“فَلَا تَجْعَلُوا لِلَّهِ أَنْدَادًا وَأَنْتُمْ تَعْلَمُونَ”
“پس برای خداوند شریکانی و همتایانی قرار ندهید، در حالی که خودتان هم می‌دانید.”
“أنداد” به معنای شریک یا همتا است. خداوند می‌فرماید:
خداوند تأکید می‌کند که این جهان هستی، با تمام نعمت‌ها و برکت‌هایش، شانسی به وجود نیامده است.
“وَأَنْتُمْ تَعْلَمُونَ” یعنی خودتان هم می‌دانید که همه این‌ها از جانب خداوند است و نباید برای او شریکی قائل شوید.
بریم سراغ آیه بعد:
“وَإِنْ كُنْتُمْ فِي رَيْبٍ مِمَّا نَزَّلْنَا عَلَى عَبْدِنَا فَأْتُوا بِسُورَةٍ مِنْ مِثْلِهِ وَادْعُوا شُهَدَاءَكُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ إِنْ كُنْتُمْ صَادِقِينَ”
خداوند می‌فرماید:
“اگر در آنچه بر بنده خود نازل کرده‌ایم (یعنی قرآن) شک دارید، پس سوره‌ای مانند آن بیاورید، و گواهان خود را غیر از خداوند به کمک بخوانید، اگر راست می‌گویید.”
خداوند در این آیه، افرادی را که به قرآن شک دارند، به چالش می‌کشد.
می‌گوید:
“اگر در آنچه بر بنده خود نازل کرده‌ایم شک دارید…”
خداوند می‌فرماید:
“اشکالی ندارد، شک دارید؟ خوب، بیا چالشی داشته باشیم.”
خداوند در ادامه می‌فرماید:
“فَأْتُوا بِسُورَةٍ مِنْ مِثْلِهِ”
“یک سوره مانند این کتاب بیاورید.”
و بعد می‌گوید:
“وَادْعُوا شُهَدَاءَكُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ”
“گواهان و حامیان خود را، غیر از خدا، بیاورید.”
“شُهَدَاءَكُمْ” به معنای گواهان یا حامیان است.
یعنی اگر راست می‌گویید و شک دارید:
در پایان می‌فرماید:
“إِنْ كُنْتُمْ صَادِقِينَ”
“اگر راست می‌گویید.”
در ادامه خداوند می‌فرماید:
“فَإِنْ لَمْ تَفْعَلُوا وَلَنْ تَفْعَلُوا فَاتَّقُوا النَّارَ الَّتِي وَقُودُهَا النَّاسُ وَالْحِجَارَةُ أُعِدَّتْ لِلْكَافِرِينَ”
حالا خداوند نتیجه‌گیری می‌کند.
در آیه قبل گفت:
اما حالا می‌فرماید:
“فَإِنْ لَمْ تَفْعَلُوا”
“اگر چنین کاری نکردید…”
و بعد تأکید می‌کند:
“وَلَنْ تَفْعَلُوا”
“و هرگز نمی‌توانید چنین کاری انجام دهید.”
این ادعای خداوند که:
“اگر شک دارید، یک سوره مثل قرآن بیاورید.”
هنوز بعد از ۱۴۰۰ سال کسی نتوانسته است به آن پاسخ دهد.
حتی یک سوره به زیبایی، بلاغت، و بدون اشتباه، مانند قرآن نوشته نشده است.
یکی از معجزات بزرگ قرآن این است که:
این خیلی جالب است که:
حتی:
این نظم و حفظ قرآن در طول زمان، خودش یکی از بزرگ‌ترین معجزات این کتاب است.
خداوند در این آیه می‌گوید:
اما تأکید می‌کند:
“وَلَنْ تَفْعَلُوا”
“هرگز نمی‌توانید چنین کاری کنید.”
این بیان قدرت و اعجاز قرآن را نشان می‌دهد.
خداوند می‌فرماید: اگر نمی‌توانید (و مطمئن باشید که نمی‌توانید):
“فَاتَّقُوا النَّارَ”
“پس از آتشی بترسید که هیزمش انسان‌ها و سنگ‌ها هستند، و برای کافران آماده شده است.”
من بهت گفتم اگر نتونستی و هرگز نمی‌تونی، حالا نتیجه چی میشه؟ خداوند می‌فرماید: از آن آتشی که سوختش مردمان و سنگ‌ها هستند، بترسید. این آتش برای کافران آماده شده است.
اینجا بچه‌ها من یادآوری کنم که خداوند داره از زبان تمثیل استفاده می‌کنه. یعنی برای نشان دادن نتیجه اعمال اشتباه، یک تصویر رو به نمایش می‌ذاره. واقعاً این‌طور نیست که یه جایی یک آتشی باشه که سوختش مردم و سنگ‌ها باشن و همین‌طوری مردم و سنگ‌ها دارن می‌سوزند. خداوند هم اونجا نشسته و داره کیف می‌کنه و می‌گه: “حالا فلان کار رو کردی، حالا بسوز، حالا عذاب بکش، حالا بفهم از کجا و چطوری عذابت میدم.”
نه، اصلاً همچین چیزی نیست.
قرار نیست یه جایی باشه که یه آتشی باشه، مردم اونجا بسوزند، دوباره زنده بشن و دوباره بسوزند.
نه آقا جان، خداوند می‌فرماید:
اگر در مسیر اشتباه باشی، اگر شک داشته باشی، اگر این کار را هرگز نتونی انجام بدی، اگر در مسیر گمراهی باشی، “فَاتَّقُوا النَّارَ”.
تازه اینجا گفته بترسید از آن آتشی که سوختش مردم و سنگ‌ها هستند. اما بچه‌ها، به معنای ترس نیست.
می‌گوید از خودت محافظت کن!
تو رو خدا، از آن آتشی که سوختش مردمان و سنگ‌ها هستند، محافظت کن.
حالا چرا می‌گه سوختش مردمان و سنگ‌ها؟
چون می‌خواد شدت رنج رو نشون بده که می‌تونه به زندگی انسان وارد بشه. گفتم بچه‌ها، ریشه عذاب به معنای رنج هست. اصلاً همین آتش، قبول؛ آتش رنج داره دیگه.
یعنی شما دستت رو بذاری روی بخاری، یه حرارت و گرمایی هست، دستت می‌سوزه، درسته؟ نتیجه عمل خودت بوده دیگه. دستت رو گذاشتی روی بخاری، دستت سوخت. یعنی یک عملی انجام دادی، یک عکس‌العملی رو دریافت کردی. هر کار اشتباهی، یک عکس‌العملی داره.
حالا در مسیر اشتباه که باشی، رنج‌ها می‌تونه چی باشه؟
رنج می‌تونه فقر باشه.
رنج می‌تونه احساسات بد باشه، مثل حسرت، اضطراب، یا استرس.
رنج می‌تونه به هم خوردن رابطه عاطفی باشه.
رنج می‌تونه برهم خوردن سلامتی باشه.
مثلاً وقتی قدر بدنتو ندونستی، دچار اعتیاد شدی، یا مواد مخرب استفاده کردی، یا فلان مواد روان‌گردان مصرف کردی، نتیجه‌اش میشه رنج از دست دادن سلامتی.
یا مثلاً در مسیر درست نبودی، کسب و کارت رو بر مبنای درستی نساختی.
کیفیت کارت رو نبردی بالا.
چند بار از مردم پول نزول گرفتی، یا دروغ گفتی، یا کار اشتباهی انجام دادی.
خب نتیجه‌اش این میشه که یک رنجی رو تجربه می‌کنی؛ مثلاً از دست دادن کسب و کار یا ورشکستگی.
وقتی به هدایت خداوند توجه نکنی، اون رنج‌ها وارد زندگی می‌شن.
بنابراین، رنج‌ها و عذاب‌ها نتیجه اعمال خود ماست.
حالا بخشش که توی این دنیاست، واضح و مشخصه.
اما بخشش که توی اون دنیاست، ما نمی‌دونیم چه جوریه.
خداوند برای اینکه این رنج‌ها رو به نمایش بذاره، تصویرسازی می‌کنه.
می‌گه رنج‌ها اینقدر می‌تونن زیاد باشن که انگار سوختش مردمان و سنگ‌ها هستند.
می‌خواد بگه شدت این عذاب و رنج این‌طوریه.
اینجا من یاد چی افتادم؟
وقتی این آیه رو می‌خوندم، یاد دوران کارشناسی پرستاری خودم افتادم. زمانی که دانشجو بودم و بعد از فارغ‌التحصیلی یکی دو ماهی در این حوزه فعالیت کردم. حالا چه در همان زمان دانشجویی و چه بعد از اون، توی فضای بیمارستان بودم.
فکر می‌کنم این اتفاق مربوط به دوران دانشجویی بود. یکی از شیفت‌ها، یه فردی رو از اتاق عمل آوردند. ایشون خیلی درد داشت و پزشک اومد کنارش. این شخص همین‌جوری داشت داد می‌زد و می‌گفت:
“انگار آب جوش داخل شکمم ریختن! اینقدر درد داره! اینقدر می‌سوزه! انگار آتیش گرفته درونم!”
حالا آیا واقعاً آتیش گرفته بود؟
آیا واقعاً آب جوش داخل شکمش ریخته بودن؟
نه، این‌طور که نبود.
او داشت دردش رو توصیف می‌کرد. می‌خواست حس خودش رو بیان کنه تا مسکنی براش تجویز بشه و دردش آروم‌تر بشه.
اینجا خداوند هم برای نشون دادن رنج و درد، از زبان تمثیل استفاده می‌کنه.
می‌خواد میزان دردی رو نشون بده که می‌تونه حاصل اعمال اشتباه باشه و وارد زندگی انسان بشه.
برای همین از کلماتی مثل:
“آتش”، “سوختن”، “زبان کشیدن” و “آتش خودتون رو محافظت کنید” استفاده می‌کنه.
رنج‌هایی مثل:
حالا این رنج‌ها، نتیجه اعمال اشتباه خودمونه.
و این رنج‌ها، علاوه بر این دنیا، ممکنه در زندگی پس از مرگ هم ادامه داشته باشه.
اما نکته اینجاست:
هر وقت در طول مسیر، به خودت برگردی، روی خودت کار کنی، و برگردی به مسیر هدایت، می‌تونی جلوی این رنج‌ها رو بگیری.
بنابراین خداوند، همچین جاهایی که داره برای ما تصویرسازی می‌کنه، باید بدونید و در نظر داشته باشید که این‌ها تنها نشان‌دهنده نتیجه اعمال خود انسانه.
هر عملی یک عکس‌العملی داره.
اگر دستت رو روی بخاری بذاری، دستت می‌سوزه.
اگر من یک عمل اشتباه انجام بدم، خب طبیعتاً نتیجه‌اش رو هم می‌بینم.
اگر در مسیر گمراهی باشم،
اگر پا روی ترس‌هام نذارم،
اگر شجاعت نداشته باشم و از دایره امن خودم بیرون نیام،
اگر خداوند به قلبم الهام کرده که:
“فلان کار رو انجام بده، فلان مسیر رو برو، با فلان آدم صحبت کن”
و من انجامش ندم،
خب طبیعتاً توی همون مسیر قبلی خودم گیر می‌کنم.
طبیعتاً درآمدم افزایش پیدا نمی‌کنه.
طبیعتاً شرایط زندگی‌ام عوض نمی‌شه.
اگر خداوند به من هدایت کرده که:
“برو با فلانی صحبت کن، این رابطه عاطفی رو شروع کن، با فلانی ازدواج کن”
ولی من انجامش نمی‌دم و به یک آدم دیگه وابسته می‌مونم،
اون آدمی که هر روز داره به زندگی من آسیب می‌زنه،
خب نتیجه‌اش معلومه:
قبول داری که این‌ها همه رنجه؟
این رنج‌ها در واقع نتیجه طبیعی رفتارها و اعمال خود انسانه.
حالا این رنج‌ها برای چه کسانی است؟
“لِلْكَافِرِينَ”
برای کسانی که به هدایت خداوند توجه نمی‌کنند، یا اگر توجه می‌کنند، بهش عمل نمی‌کنند.
کافر یعنی چی؟
کافر کسیه که یک حقیقت رو می‌دونه ولی قبول نمی‌کنه.
می‌دونه که فلان کار اشتباهه، ولی انجامش می‌ده.
یا می‌دونه چه کاری درسته، ولی اون کار درست رو انجام نمی‌ده.
این هم از مطالعه صفحه چهارم قرآن کریم، از آیه هفدهم تا آیه بیست‌وچهارم سوره بقره.
با همدیگه این آیات رو تحلیل و بررسی کردیم و مطالعه کردیم.
امیدوارم از این مطالب لذت برده باشید.
و امیدوارم که بتونیم از این مفاهیم در زندگی واقعی خودمون استفاده کنیم، بهشون عمل کنیم، و نتایجش رو هم ببینیم.
خیلی دوست دارم که تجربیات، دیدگاه‌ها و نظرات خودتون رو در قسمت کامنت‌ها بنویسید.
حتماً این کارو انجام بدید چون:
همینطور نظرات و دیدگاه‌های شما می‌تونه به دوستان دیگه هم کمک کنه و یک فرکانس جمعی ارسال بشه.
من هم مشتاقم که نظرات شما رو در قسمت دیدگاه‌ها بخونم.
امیدوارم هرجا هستید، شاد، سالم، سلامت، ثروتمند و سعادتمند در دنیا و آخرت باشید.
وب‌سایت و مجموعه‌ی علیرضا تاج ابادی با هدف گسترش شناخت و آگاهی و تغییر و تحول در تمامی زمینه‌های زندگی تأسیس گردید. و تا امروزه با پشتکار و لطف و هدایت خداوند سعی کرده است با منتشر کردن آگاهی‌های خالص و بی‌نظیر رسیدن به خوشبختی و موفقیت را به افراد زیادی انتقال دهد.
چشم‌انداز ما ایجاد زمینه و بستری است که در آن افراد بتوانند با قدم‌های عملی در مسیر رشد و پیشرفت شخصی و جمعی گام بردارند و با کسب دانشی کاربردی و مفید در زمینه‌ی شناخت وجود انسانی بتوانند تغییری در زندگی خود و دیگران ایجاد نمایند.
