به نام خداوند مهربان
سلام! من علیرضا تاجآبادی هستم و بسیار خداوند را سپاسگزارم بابت این لحظهای که در خدمت شما هستم. امیدوارم حال دلتون عالی باشه!
دوستان عزیز، تو این فضای فوقالعاده که یک بارون بسیار خوب اومد و حس و حال من رو فوقالعاده کرد، تصمیم گرفتم یه ویدیو ضبط کنم. همیشه وقتی حس و حالم خوب میشه، سعی میکنم درباره موضوعی صحبت کنم که میتونه توی زندگیمون باعث رشد و پیشرفت بشه.
موضوعی که دوست داشتم تو این ویدیو با شما صحبت کنم، موضوعی در حوزه ارتباطات هست. خیلی از افراد توی ارتباطات خودشون مسئله دارند؛ حالا چه با دوست و رفیقاشون، چه با همسرشون، و چه با همکارهاشون. کلاً موضوع ارتباطات خیلی مهمه و یکی از مواردی که خیلی روی ارتباطات ما اثرگذاره، موضوع انتقاد از دیگرانه.
اشتباه رایج درباره انتقاد از دیگران
یکی از اشتباهاتی که تو ذهن افراد جا افتاده، اینه که فکر میکنن اگر بخوای فرد مقابل رفتارهای دلخواه تو رو انجام بده، باید ازش انتقاد کنی. میگن آدم باید انتقادپذیر باشه و باید انتقادها رو بپذیره. حتی توی جمعهای دوستانه هم این جمله رو زیاد میشنویم: “به نظر تو چه ویژگی بدی دارم که میتونم اصلاح کنم؟” اما وقتی فرد مقابل شروع به انتقاد میکنه، حس و حال ما بد میشه.
تأثیر انتقاد در روابط
خیلی وقتها، بعد از اینکه از کسی انتقاد میکنیم، رابطه ما با اون فرد از حالت دوستداشتنی خودش خارج میشه. برای خودمون هم پیش اومده که توی جمع بودیم و دوستمون از ما انتقاد کرده: “اگر بیشتر روی اندامت کار کنی، زیباتر میشی” یا “رفتارت اینجا مشکل داره، باید اصلاحش کنی.” نتیجه این انتقادها چیه؟ حس و حال بد!
جالبه بدونید که انتقاد از دیگران، بهجای حل مسئله، باعث میشه اونها رفتار خودشون رو توجیه کنن. حتی بزرگترین خلافکارها هم رفتارهای خودشون رو توجیه میکنن. این نشون میده که تمرکز روی نقاط ضعف، بهجای اصلاح، اونها رو تقویت میکنه.
یعنی اینطور نیست که شما از یه نفر انتقاد کنید و اون بگه: “آره، منم به نظر خودم اینجا مشکل دارم و باید برطرفش کنم.” بارها پیش اومده اگر توی زندگی مشترک هستید، ۱۰ سال یا ۲۰ ساله از رفتار فرد مقابلتون انتقاد میکنید و میگید: “این رفتارت مشکل داره. من اینطور دوست ندارم. چرا اونجا با من اینطور رفتار کردی؟” اما میبینید نهتنها اون رفتارها کمتر نشده، بلکه روزبهروز بیشتر هم شده.
چرا انتقاد اثر نمیکند؟
وقتی کمی فکر کنیم، متوجه میشیم که انتقاد کردن اصلاً رفتار فرد مقابل رو تغییر نمیده. بعضیها وقتی شروع به بحث میکنند، هدفشون اینه که به طرف مقابل احساس گناه بدن، شاید اون فرد با این احساس گناه بره و رفتار خودش رو عوض کنه. اما واقعیت اینه که حتی بزرگترین خلافکارها هم وقتی بازجویی میشن، رفتار خودشون رو توجیه میکنن.
مثلاً از یک قاتل یا دزد بپرسید: “چرا این کار رو کردی؟” جوابش اینه: “اونها اینطور بودن، این شرایط باعث شد، و…” یعنی همیشه یک توجیه برای کارهای خودشون دارند. این مسئله رو در اطرافیانتون هم دیدید: وقتی از کسی انتقاد میکنید، شروع میکنه به دفاع یا توجیه رفتار خودش.
به جای انتقاد، چه کنیم؟
حالا سؤال اینه که اگر از بچهمون، همسرمون، یا همکارمون انتقاد نکنیم، باید چه کار کنیم؟ وقتی به گذشته نگاه میکنید، شاید ببینید که ۱۰، ۱۵ یا حتی ۲۰ سال با کسی بحث کردید تا رفتارش رو عوض کنه، اما نهتنها اون رفتار عوض نشده، بلکه چند رفتار منفی دیگه هم بهش اضافه شده.
برای مثال، چقدر مادرها رو دیدید که به بچههاشون میگن: “بشین درس بخون، وگرنه هیچی نمیشی.” یا میگن: “تو خیلی شیطونی.” آیا این حرفها باعث شده که بچه پای درس بشینه؟ آیا رفتار اشتباهش تغییر کرده؟ نه! برعکس، اون بچه ممکنه بیشتر از درس زده بشه و حتی در تحصیلاتش به مشکل بخوره.
قانون توجه: هرچه بر آن تمرکز کنیم، بیشتر میشود
رفتار درست چیه؟ یک قانون اساسی وجود داره: به هر چیزی که توجه کنیم، همون چیز توی فرد مقابل بیشتر میشه. این قانون رو بنویسید: “به هر رفتاری که در فرد مقابلم توجه و تمرکز کنم، اون رفتار بیشتر میشه.”
برای مثال، اگر بچه درس نمیخونه و شما دائم بهش میگید: “تو درس نمیخونی. تو شیطونی. تو اینطور هستی…”، همین رفتارها بیشتر میشه. اگر همسر شما یه رفتار اشتباه داره و شما دائم انتقاد میکنید و بحث میکنید، نهتنها اون رفتار بهتر نمیشه، بلکه رفتارهای اشتباه دیگهای هم به اون اضافه میشه.
پس یادتون باشه: به هر چیزی که توجه کنید، اتفاقات مشابه اون هم وارد زندگیتون میشه.
حالا اگر همکارتون رفتاری رو نشون میده که شما دوست ندارید، بهجای اینکه غر بزنید، از همین قانون استفاده کنید. به هر چیزی که توجه کنید، رفتارهایی از همان دست بیشتر میشه.
تمرکز روی رفتارهای مثبت
پس بهجای تمرکز روی رفتارهای منفی، بیاید روی رفتارهای درست، مناسب، دلنشین و لذتبخش طرف مقابل توجه کنید. به اون رفتارها تمرکز کنید، یادآوریشون کنید و بگید که چقدر اون رفتارها برای شما ارزشمند و دوستداشتنی هستن.
اگر بچهتون یه رفتار مناسب نشون میده، مثلاً روزی درس میخونه و شما دوست دارید اون رفتار تقویت بشه، بشینید و ازش تعریف کنید. به خودش بگید:
“چقدر اون روز که نشستی و این کار رو کردی، من خوشحال شدم. بابا، تو باعث افتخار من شدی. چقدر من از اون رفتارت لذت بردم.”
تقویت رفتارهای مثبت در همسر
اگر همسرتون رفتاری رو نشون میده که لذتبخش بوده، بارها و بارها بهش بگید. مثلاً بهجای گفتن اینکه: “تو منو هیچ جا نمیبری. من خسته شدم توی خونه پوسیدم!”، بهش بگید:
“فلان مسافرتی که رفتیم، چقدر لذتبخش بود. بهترین مسافرت زندگیم بود، با اینکه دو روز بیشتر نبود، ولی کلی به من حال داد. هر روز دارم این خاطره رو تو ذهنم مرور میکنم. دمت گرم!”
وقتی شما از این رفتارها تعریف میکنید، فرد مقابل لذت میبره و پیش خودش میگه:
“بذار یه بار دیگه این کارو انجام بدم. بذار یه بار دیگه درس بخونم تا مامانم خوشحال بشه. بذار یه بار دیگه این رفتار درست رو انجام بدم تا همسرم خوشحال بشه.”
تغییر رفتار با قدردانی
وقتی قدرشناسی میکنید، فرد مقابل نهتنها همون رفتار رو تکرار میکنه، بلکه رفتارهای مثبت دیگهای هم بهش اضافه میکنه. بعد از یه ماه یا دو ماه میبینید که مجموعهای از رفتارهایی که برای شما لذتبخش هست، به نمایش گذاشته میشه.
تمرین تحول روابط بدون انتقاد از دیگران
حالا میخوام یه تمرین ساده ولی شگفتانگیز بهتون بدم. اگر این تمرین رو انجام بدید، در مدت یک تا سه ماه آینده، رفتارهایی رو از فرد مقابلتون میبینید که همیشه عاشقش بودید، اما شاید ۱۰ یا حتی ۲۰ سال گذشته اون رفتارها رو تجربه نکردهاید. نکته کلیدی اینجاست که این تغییر بدون نیاز به انتقاد از دیگران اتفاق میافته.
چطور شروع کنیم؟
یک دفتر تهیه کنید و عنوانش رو بگذارید: “دوستداشتنیهای رابطه من با…”
این “…” میتونه پسر، همسر، همکار، پدر، مادر یا هر کسی باشه که دوست دارید رابطهتون باهاش بهتر بشه.
هر روز چی بنویسیم؟
هر روز ویژگیهای مثبت و رفتارهای دلنشین اون فرد رو یادداشت کنید. مثلاً:
- “امروز صبح منو سر وقت بیدار کرد. خدایا شکرت!”
- “این غذای فوقالعاده خوشمزه رو پخت. دستش درد نکنه.”
- “ساعت ۱۰ صبح که اومدم خونه، این رفتارش خیلی لذتبخش بود.”
داستانوار بنویسید و تلاش کنید روزانه حداقل ۱۰ ویژگی مثبت پیدا کنید. حتی اگر یک رفتار مثبت کوچک هم دیدید، اون رو با دقت ثبت کنید و بابتش شکرگزاری کنید.
چرا تمرکز روی مثبتها مؤثرتر از انتقاد از دیگران است؟
من به شما قول میدم که همین یک ماه تمرکز روی رفتارهای مثبت، باعث میشه رفتارهایی رو از فرد مقابل ببینید که قبلاً کمتر شاهدش بودید. چرا؟ چون تمرکز شما بهجای انتقاد از دیگران روی رفتارهای زیبا و دلنشین بوده و هر چیزی که ما روی اون تمرکز کنیم، بیشتر و بیشتر میشه.
بعد از یک ماه، دفتر رو هدیه بدید:
این دفتر رو به فرد مقابلتون هدیه بدید و بگید:
“ببین! این یک ماه من یه سری چیزها رو نوشتم. بشین اینا رو بخون.”
وقتی اون فرد این دفتر رو میخونه، متوجه میشه که چه رفتارهایی رو شما دوست داشتید و بابتش شکرگزار بودید. نتیجه؟ از ماه بعد، رابطهتون کاملاً متحول میشه و میبینید که رفتارهای مثبت فرد مقابل روزبهروز بیشتر میشه.
بیایید انتقاد از دیگران را کنار بگذاریم
دوستان، دوست دارم شما هم این تمرین رو انجام بدید و اگر متوجه شدید که سالها انتقاد از دیگران به تغییر رفتارهای اطرافیانتون کمکی نکرده و حتی گاهی رابطه رو بدتر کرده، این تمرین میتونه یک روش جایگزین و بسیار مؤثر باشه.
تجربیات خود را با ما به اشتراک بگذارید
دوستان عزیز، نوشتن تجربیاتتون در بخش کامنتها، نهتنها به دیگران کمک میکنه، بلکه خود شما رو به درک بهتری از روابطتون میرسونه. وقتی افکار و خاطراتتون رو مکتوب میکنید، الگوهای رفتاری رو بهتر میبینید و میتونید آگاهانهتر عمل کنید.
چه چیزهایی رو میتونید بنویسید؟
- انتقادهایی که اثر نداشتند: مواردی که از کسی انتقاد کردید، اما نتیجهای جز فاصله بیشتر نگرفتید.
- زمانهایی که از انتقاد آسیب دیدید: تجربههایی که انتقاد دیگران حالتون رو بد کرده یا باعث شده رفتار اشتباه رو ادامه بدید.
- تغییرات با این تمرین: اگر این تمرین رو انجام دادید، چه تأثیر مثبتی روی روابطتون داشت؟
چرا نوشتن مفیده؟
- ذهنتون شفافتر میشه.
- روی الگوهای مثبت تمرکز میکنید.
- به دیگران الهام میبخشید و یاد میگیرید.
منتظر خوندن کامنتها و تجربیات ارزشمند شما هستم!
این نکته رو به یاد داشته باشید: بهجای انتقاد از دیگران، روی رفتارهای مثبت تمرکز کنید و از اونها قدردانی کنید. 😊